Genti Kuburi
Analist financiar
Konsolidimi bankar paraqet shume sfida, por gjithashtu ofron mundesi te shumta. Eshte i rendesishem per stabilitetin e sistemit financiar ne teresi. Rendesia eshte bere akoma me e madhe tani qe perpiqemi te dalim nga kjo krize dhe te pergatisim terrenin per nje te ardhme pas pandemise.
PERFITIMI DHE STABILITETI FINANCIAR
Cdo qeveri dhe sidomos BOA, duhet te jene te vendosura per te ruajtur stabilitetin financiar te vendi. Ne thelb, kjo do te thote qe nepermjet politikes monetare dhe veprimeve mbikeqyrese BOA do te ndihmoje ne nxitjen e nje sistemi financiar qe mund t’i rezistoje goditjeve te renda ne ekonomi. Shume mire mund te jete dhe shembulli i pandemise COVID-19 i cili nuk e kishte origjinen ne sektorin financiar.
Bankat luajne nje rol kyç ne sistemin financiar; ata jane ofruesit me te medhenj te kredise per ekonomine, ndaj fitimet e tyre jane burimi kryesor i kapitalit te ri qe nevojitet per te mbeshtetur rritjen ekonomike. Per me teper, bankat me nje baze te forte kapitali mund te thithin humbjet e menjehershme ne nje renie ekonomike, pa kompromentuar aftesine e tyre per te mbajtur kreditimin e ekonomise reale. Kjo oferte e fuqishme kreditimi lehteson me pas rimekembjen.
Kjo nenkupton qe duhen garantuar bankat e nivelit te 2-te qe te jene te sigurta dhe te shendosha, pasi eshte thelbesore per ruajtjen e stabilitetit financiar. Mbikeqyrja Bankare e BOA-se ka qene e perkushtuar pikerisht ne kte aspekt: duke zbatuar standardet me te larta te mbikeqyrjes bankare per bankat e nivelit te 2, nga me te medhate deri tek ato me te voglat, BOA eshte perpjekur te siguroje nje treg te barabarte per te gjitha bankat dhe nje sistem financiar me te sigurt per shoqerine ne teresi.
Normalisht, bankat u demtuan nga COVID-19. Ekonomia boterore ne fakt kaloi ne statusin STAND BY per nje periudhe kohore dhe kjo beri qe shume banka te shfaqin rezultate nder me te dobtat ne vitet e fundit. Shume prej tyre rifilluan biznesin aty ku e kishin lene, nderkohe qe disa akoma mezi po rimekemben. Kjo pandemi gjithashtu e ndihmoi sistemin per te pare dhe problematika te cilat kane vite qe ekzistojne.
Rentabiliteti bankar u demtua goxha nga COVID-19, sidomos per banka te cilat kane pasur veshtiresi ne vitet e fundit, por ajo qe ra ne sy ishte elasticiteti i bankave per te menaxhuar situaten. Nuk duhet mohuar dhe politika e ndjekur nga BOA per moratoriumin e kredive dhe mosngritjen e PROVIGJIONEVE per nje periudhe kohore.
Ne pergjithesi, sektori bankar ka akoma shume banka te cilat kane struktura kostosh te medha qe te konkurrojne per te njejtet kliente. Neqoftese studjojme historine e viteve te fundit, ne USA numri i bankave pas krizes financiare ra ne menyre drastike.
Kapaciteti i tepert ne sektorin bankar ka rezultuar ne fitime dhe kthime vazhdimisht te uleta qe jane nen koston e kapitalit, duke i bere shume banka te paafta per te investuar qe te perballen sa me mire me te ardhmen. Opsioni i konsolidimit mund te ishte shume efektiv per keto banka.
Projektet e konsolidimit te qendrueshem kane potencialin per te krijuar ekonomi te shkalles ne te gjithe sektorin bankar. Do ishte ndihme per bankat te behen me ekonomike dhe me te afta per te investuar ne dixhitalizim ne shkalle te gjere, dhe do te nxiste transformimin e modeleve te tyre te biznesit, duke hapur gjithashtu deren per diversifikimin e produkteve dhe rrjedhimisht burimeve te tyre te te ardhurave. Sidomos pandemia, i dha shtyse nje zhvillimi teknologjik te jashtezakonshem, me te cilin sot bankat duhet te pershtaten shpejt.
KUSH DO ISHIN SFIDAT ME TE MEDHA TE KONSOLIDIMIT?
Shumen nga bankat nuk jane mjaftueshem fitimprurese, me kosto efikase ose te dixhitalizuara – dhe, teorikisht, konsolidimi mund te ndihmoje. Ne Shqiperi konsolidimi i tregut bankar ka ecur me ritme te pelqyeshme, por a do ishte mire te kishim me teper konsolidim dhe perse nuk ndodh shpejte?
Konsolidimi ne vetvete nuk eshte nje proces i lehte dhe shpesh duhen shume perpjekje te deshtuara qe nje marreveshje e suksesshme te arrihet. Çdo iniciative konsolidimi eshte nje projekt me burime intensive, qe kerkon kohe per bankat e perfshira. Pala blerese duhet te shpenzoje shume kohe per te mbledhur te gjithe informacionin e nevojshem per palen tjeter, duke studiuar modelin e tyre te biznesit dhe per te kuptuar se cilat menyra vleresimi jane me te rendesishmet per te gjykuar qendrueshmerine e nje marreveshjeje(praktikisht procesi i DUE DILIGENCE).
Perpjeket per te permiresuar pozicionin ne treg jane nder projektet me sfidues. Sektori bankar ne Shqiperi eshte i maturuar dhe po shihet nje tendence per perqendrim. Ne shume raste, veshtiresite ne vleresimin e vleres se brendshme te bankes, sjellim mundesine e dekurajimit per te bere oferten, pasi kostot e konsolidimit (te tilla si tarifat e ristrukturimit) duken te veshtira per t’u absorbuar pa ngritur kapital te ri dhe te kushtueshem.
CFARE ROLI DUHET TE KETE BOA NE PROCESIN E KONSOLIDIMIT?
Konsolidimi duhet te jete nje proces i drejtuar nga tregu. Neqoftese bejme analize financiare te sektorit bankar, mund te nxjerrim konkluzionin se konsolidimi mund te rezultoje ne perfitime te konsiderueshme. BOA duhet te mbetet neutrale ne kete proces. Aktoret kryesore duhet te jene forcat e tregut dhe interesat ekonomike te paleve te perfshira.
Roli i nje mbikeqyresi nuk eshte te promovoje aktore te veçante ose projekte konsolidimi, por me teper te vleresoje çdo propozim konsolidimi qe i paraqitet nga nje kendveshtrim prudencial, duke u fokusuar ne aftesine aktuale dhe te ardhshme te bankes se kombinuar per te permbushur kerkesat e rregullative.
Perqasja e BOA-se ndaj konsolidimit, duhet te jete nxitja e projekteve te konsolidimit qe gjenerojne sinergji, permiresojne efikasitetin e kostos dhe rezultojne ne entitete te reja qe jane te mire kapitalizuara dhe elastike ndaj goditjeve. Rrjedhimisht kjo duhet te nxise banka me te qendrueshme dhe per rrjedhoje nje sektor bankar me elastik qe eshte i pajisur me mire per te mbijetuar ne nje bote pas pandemise.
KUSH MUND TE JENE KONKLUZIONET?
Shume banka kane fitime te uleta dhe kosto te larta. Kjo komprometon qendrueshmerine e sektorit bankar dhe rrjedhimisht stabilitetin e sistemit financiar. Konsolidimi mund te ndihmoje. Duke mundesuar investimet, duke zhbllokuar ekonomite e shkalles dhe duke lejuar diversifikimin, konsolidimi duhet t’i ndihmoje bankat te pergatiten per t’u perballur me sfidat afatgjata – qofshin ato me te menjehershmet te paraqitura nga pandemia, ose ato afatgjata qe do te shfaqen pasi dixhitalizimi ndryshon ne menyre te pakthyeshme klientet, preferencat dhe bashke me to edhe komplet backgroundin bankar. Zhvillime duhet te kete edhe ne aspektin legjislativ ne kete fushe.
Ne thelb, projektet e konsolidimit kane te bejne me projektimin e se ardhmes. Te rinjte e sotem, do jene klientet e ardhshem te ketyre bankave, keshtuqe keto projekte kerkojne mendim kritik dhe vizionar se cilat do jene pritshmerite e klienteve ne te ardhmen. Te jesh nje hap para ne keto vleresime, ndihmon te krijosh nje te ardhme me stabel.